Co na to ONZ ?
Damy więc może w naszych rozważaniach wypowiedzieć się mądrzejszemu. Co na to Organizacja Narodów Zjednoczonych, czyli największa globalna organizacja międzynarodowa? Na samym początku Karty Narodów Zjednoczonych jest wzniośle:
1. Członkostwo w Organizacji Narodów Zjednoczonych jest otwarte dla wszystkich miłujących pokój państw, które przyjmują zobowiązania zawarte w niniejszej Karcie i, w ocenie Organizacji, są w stanie i chcą wypełniać te zobowiązania.
2. Dopuszczenie każdego takiego państwa do członkostwa w ONZ nastąpi decyzją Zgromadzenia Ogólnego na zalecenie Rady Bezpieczeństwa.
Miało być pięknie, a wyszło jak wyszło. Z tych definicji drogi czytelników dowiesz się, że niczego się nie dowiesz. „ONZ jest otwarte dla wszystkich miłujących pokój państw” – czyli dla tych, które nie miłują, już nie? To skąd wojny, i czemu Ci którzy nie miłują nie są pozbawiani członkostwa? A jeżeli już ktoś spełnia warunki i przyjmuje zobowiązania, to czemu przyjęcie i tak jest uznaniowe?
Oczywiście zachodzi szereg dodatkowych warunków, jak choćby wymóg suwerenności, władności nad terytorium, jednolitego rządu itd. Sprowadza się to jednak wszystko – wcześniej czy później – do jednego. Państwa są Państwami, jeżeli inne Państwa uznają, że są Państwami. To tzw. teoria konstytutywna. Jesteś wolnym człowiekiem, jeżeli inni Cię za takiego uznają. Nie ma tu mowy ani o wielkości terytorium, ani o wielkości populacji, historii czy osiągnięciu jakiegoś etapu procesów państwowotwórczych.
Druga, stojąca w opozycji definicja to teoria deklaratywna. O państwowości decyduje spełnienie warunków: posiadanie terytorium, populacji, rządu i zdolności do wchodzenia w relacje z innymi państwami. Tzw. protopaństwa używają zwyczajowo tej definicji, która silniej dokumentuje ich prawa. A Państwa istniejące stosują wobec nowych podmiotów tę definicję, która bardziej pasuje do ich aktualnego interesu politycznego. Więc na przykład Państwo Islamskie zdawało się spełniać warunki teorii deklaratywnej, ale nie spełniało warunków konstytutywnych – nikt go nie uznał.
To dopiero wierzchołek góry lodowej. W rzeczywistości wszystko sprowadza się do uznaniowości – ale i ta nie wyczerpuje tematu, gdyż uznać inne Państwo może jedno Państwo, żadne, kilka czy kilkadziesiąt. Mogą się także nawzajem uznawać Państwa nieuznawane przez nikogo innego. Mamy więc następujące przypadki:
1. Państwo członkowskie ONZ, którego nie uznaje któreś z innych Państw członkowskich ONZ. Przykład: Korea Południowa nie jest uznawana przez Koreę Północną – która to uważam że reprezentuje całe terytorium Półwyspu Koreańskiego (i wzajemnie). Chińska Republika Ludowa nie jest uznawana przez Tajwan (i wzajemnie)
2. Państwo niebędące członkiem ONZ, ale uznawane przez Państwa będące członkiem ONZ, ale nieuznawane przez jedno z nich. Przykład: Cypr nie jest uznawany przez Turcję, która uznaje Cypr Północny.
3. Państwo niebędące członkiem ONZ, nieuznawane przez kraje będące członkami ONZ, ale uznawane z jakimś wyjątkiem przez jeden z krajów ONZ. Przykład: Cypr Północny jest uznawany wyłącznie przez Turcję.
4. Państwo niebędące członkiem ONZ, uznawane tylko przez inne kraje niebędące członkami OZN. Przykład: Republika Górskiego Karabachu uznawana tylko przez inne nieuznane kraje takie jak Abchazja czy Osetia Południowa.
5. Państwo nieuznawane przez nikogo. Przykład: Somaliland. Region uznawany przez wszystkie kraje wyłącznie jako autonomiczny region Somalii.
6. Państwa uznawane, ale nie wchodzące w skład ONZ. Przykład: Tajwan, Palestyna.
To wciąż jednak nie koniec przygód z Państwami. Wystarczy wspomnieć niczyją Antarktydę, czy coś takiego jak Mikronacje. Czym są? Są to małe organizacje uważające, że są samodzielne i i suwerenne, choć nikt nie zwraca na to zwykle uwagi. Zwykle pojawiają się w mediach przy okazji różnych sensacyjnych zestawień. Ciekawą listę takich „Państw” znajdziecie tutaj
Na zakończenie warto także zaznajomić się z listą aktualnych sporów terytorialnych – tutaj
