Opowiem Wam dzisiaj o pewnym hasztagu. Trochę pokręconym (jak to w świecie hasztagów bywa…), trochę nieprawidłowo zbudowanym (bo nie powinien być zlepkiem różnych wyrazów) i trochę samotnym – bo nigdzie więcej takiego nie znajdziecie. Bohaterem tej opowieści będzie #mózguniejedzpaszy
Każdy kolejny miesiąc śledzenia w mediach społecznościowych licznych grup podróżniczych uświadamia mi jedno: coraz trudniej jest mi zaakceptować spadek poziomu publikowanych materiałów podróżniczych. To oznaka starości, czy może jednak rzeczywiście relacje które czytam stają się coraz nudniejsze?
Zamieszczane przez podróżników opisy miejsc coraz bardziej przypominają mi encyklopedyczną papkę: nazwa miejsca, data, jakaś oficjalna ciekawostka historyczna – a wszystko to posypane garściami „achów” i „ochów” mających odzwierciedlić zachwyt autora nad miejscem, do którego dotarł. Żadnych własnych spostrzeżeń wychodzących poza to, co bezpośrednio widać na obrazku. Relacje płytkie i zabójcze dla sensu tego, czym powinna być podróż. Dominuje schemat: „przybyłem, zobaczyłem, zrobiłem zdjęcie i pojechałem” – a na deser „ach jak tu pięknie”.
Zamiast odkrywania uprawiamy dziś oglądanie. Zamiast dostrzegania – fotografowanie. Zamiast zaś tworzenia – wtórne kopiowanie. Czytając opisy dzisiejszych podróżników mam wrażenie jakbym czytał Wikipedię – internetową bazę wiedzy, która jest wprawdzie świetną kopalnią informacji ale… ale wypadałoby te informacje uzupełniać, a nie tylko żreć.
Podróżnikiem może dziś być każdy. I doskonale rozumiem, że nie każdy musi od razu zostać pisarzem, filmowcem czy fotografem. Wiele osób na socjal media wrzuca wszystko to, co akurat wpadnie im pod rękę: kamień z ulicy, falę z jeziora – lub kolorowy zachód słońca. Jednak od osób aspirujących do miana kogoś więcej niż tylko turysty oczekuję czegoś więcej. Wymagam pochylenia się nad miejscem, do którego przybyli – a nie tylko zrobienia zdjęcia i skomentowania płytkim zachwytem.
Przeglądam setki materiałów z opisami miejsc. Materiałów miernych, biernych, po prostu nudnych. Skopiowanymi z Internetu, surowych, bez odcisku palca autora. Mam wrażenie jakby świat podróżników uwierzył w slogan producentów telefonów komórkowych: „Aparat w telefonie wystarczy Ci, by uwiecznić każdą chwilę – nic więcej nie potrzebujesz”.
Ale mogę to wszystko jeszcze jakoś znieść. Sam robię słabe zdjęcia. Mistrzem kamery też nie jestem. Nie umiem jednak pogodzić się z tym, że dzisiejsi podróżnicy coraz rzadziej mają czytelnikom coś do opowiedzenia: zamieszczą podbite filtrami zdjęcia, skopiują beznamiętny opis znaleziony w internecie, okraszą to swoimi achami i ochami – i tyle. A gdzie prawdziwe relacje z podróży, które czytało się kiedyś z wypiekami na twarzy? Gdzie przygody, które zapadały w pamięć i oszałamiały czytelnika?
Zdaję sobie sprawę z tego, że poprawność polityczna zakazuje dziś wielu rzeczy. Nie przeczytamy więc już o ludach dzikich, czarnych i pierwotnych. I nie – wcale nie dlatego, że wyginęły. Po prostu nie wypada. Gdy w jednym z artykułów użyłem geograficznego zwrotu „Czarna Afryka” – dowiedziałem się, że jestem rasistą. Gdy opisywałem historię kobiety, która samotnie (i dość nieszczęśliwie) podróżowała po Tanzanii – przypisano mi łatkę seksisty. Poprawność polityczna wypacza sens wielu opowieści i – po części – odpowiada za poziom publikowanych materiałów: wiejących nudą i tanim zachwytem nad obrazkami. Palma, pałac, piaszczysta wydma. Och, jak tu pięknie…
Tylko od czasu do czasy natrafiam na opowieści przyprawione czymś bardziej pikantnym. Mało kto pochyla się nad historią, nad ludźmi, nad losami opisywanego miejsca. Po dotarciu do celu podróży brakuje nam czasu na coś więcej – mamy go jedynie tyle, by odhaczyć kolejne miejsce z naszej listy. Problem presji czasu dotyka zresztą niestety także mnie.
